Back هيكل خلوي Arabic Цитоскелет Bulgarian কোষকঙ্কাল Bengali/Bangla Citoesquelet Catalan پەیکەری خانە CKB Cytoskelet Czech Cytosgerbwd Welsh Cytoskelet Danish Cytoskelett German Κυτταρικός σκελετός Greek

Citoskelet

Model struktura životinjske ćelije:
1 – Jedarce
2 – Jedro
3 – Ribosom (male tačke)
4 – Vezikula
5 – Hrapavi ER
6 – Golgijev aparat
7 – Citoskelet
8 – Glatki ER
9 – Mitohondrija
10 – Vakuola
11 – Citosol
12 – Lizosom
13 – Centrosom
14 – Ćelijska membrana

Citoskelet ili ćelijski skelet je složena, dinamična mreža isprepletenih proteinskih filamenta prisutnih u citoplazmi svih ćelija, uključujući bakterije i archaea. U ranim danima elektronske mikroskopije, biolozi su smatrali da organele unutar eukariotske ćelije plutaju slobodne u citosolu ali su unaprijeđenja u oblastima svjetlosne i elektronske mikroskopije dovela do otkrića citoskeleta - mreže vlakana koja se prostire kroz citoplazmu. Citoskelet se nalazi u dijelu citoplazme koji se naziva citosol.[1] Proteže se od ćelijskog jedra do ćelijske membrane i sastoji se od sličnih proteina u različitim organizmima. U eukariotima sastoji se od tri glavne komponente, mikrofilamenti, intermedijarni filamenti i mikrotubule, a sve su one sposobne za brzi rast ili rastavljanje ovisno o potrebama ćelije.[2]

Citoskelet može obavljati mnoštvo funkcija. Njegova primarna funkcija je održavanje oblika i mehaničke otpornosti na deformacije ćeliji, a povezivnjem sa izvanćelijskim vezivnim tkivom i ostalim ćelijama stabilizira cijela tkiva.[3] Citoskelet se također može suziti, čime deformira ćeliju i njeno okruženje i omogućava ćelijama da migriraju.[4] Štaviše, uključen je u mnoge ćelijske signalne puteve i u unosu vanćelijskog materijala (endocitoza),[5] segregaciju hromosoma tokom ćelijske diobe,[3] faze citokineze, kao skela za organiziranje sadržaja ćelije u prostoru[4] i u unutarćelijskom transportu (naprimjer kretanje vezikula i organela s unutar ćelije)[3] i može biti predložak za izgradnju ćelijskog zida.[3] Nadalje, može formirati specijalizirane strukture, poput bičeva, cilija, lamelipodija i podosoma. Struktura, funkcija i dinamičko ponašanje citoskeleta mogu biti vrlo različiti, ovisno o organizmu i vrsti ćelije. Čak i unutar jedne ćelije, citoskelet se može promijeniti povezivanjem s drugim proteinima i prethodnom historijom mreže.

Primjer djelovanja citoskeleta u velikom razmjeru je kontrakcija mišića. To provode grupe visoko specijaliziranih ćelija koje rade zajedno. Glavna komponenta citoskeleta koja pomaže pokazati pravu funkciju ove mišićne kontrakcije je mikrofilament. Mikrofilamenti su sastavljeni od najobilnijeg ćelijskog proteina poznatog kao aktin. Za vreme kontrakcije mišića, unutar svake mišićne ćelije, miozinski molekularni motori skupno stvaraju paralelne sile sa aktinskim filamentima. Kontrakcija mišića počinje živčanim impulsima što potom izaziva oslobađanje povećane količine kalcija iz sarkoplazmatskog retikuluma. Povećanje kalcija u citosolu omogućava da započne kontrakcija mišića uz pomoć dva proteina, tropomiozina i troponina. Tropomiozin inhibira interakciju između aktina i otpušta inhibiciju.[6][7] Ova akcija kontrahira mišićne ćelije, a putem sinhronog procesa u mnogim mišićnim ćelijama, čitav mišić.

  1. ^ Hardin, Jeff; Bertoni, Gregory; Kleinsmith, Lewis J. (2015). Becker's World of the Cell (8th izd.). New York: Pearson. str. 422–446. ISBN 978013399939-6. Nepoznati parametar |name-list-format= zanemaren (prijedlog zamjene: |name-list-style=) (pomoć)
  2. ^ McKinley, Michael; Dean O'Loughlin, Valerie; Pennefather-O'Brien, Elizabeth; Harris, Ronald (2015). Human Anatomy (4th izd.). New York: McGraw Hill Education. str. 29. ISBN 978-0-07-352573-0.
  3. ^ a b c d Alberts, Bruce; et al. (2008). Molecular Biology of the Cell (5th izd.). New York: Garland Science. ISBN 978-0-8153-4105-5. Nepoznati parametar |name-list-format= zanemaren (prijedlog zamjene: |name-list-style=) (pomoć)
  4. ^ a b Fletcher DA, Mullins RD (januar 2010). "Cell mechanics and the cytoskeleton". Nature. 463 (7280): 485–92. Bibcode:2010Natur.463..485F. doi:10.1038/nature08908. PMC 2851742. PMID 20110992.
  5. ^ Geli MI, Riezman H (april 1998). "Endocytic internalization in yeast and animal cells: similar and different". Journal of Cell Science. 111 ( Pt 8) (8): 1031–7. PMID 9512499.
  6. ^ Cooper, Geoffrey M. (2000). "Actin, Myosin, and Cell Movement". The Cell: A Molecular Approach. 2nd Edition (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 28. 4. 2018.
  7. ^ Berg, Jeremy M.; Tymoczko, John L.; Stryer, Lubert (2002). "Myosins Move Along Actin Filaments". Biochemistry. 5th Edition (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 2. 5. 2018. Nepoznati parametar |name-list-format= zanemaren (prijedlog zamjene: |name-list-style=) (pomoć)

Developed by StudentB